Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια μεταβολική νόσος, η οποία χαρακτηρίζεται από υπεργλυκαιμία ή αλλιώς από αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.
Η υπεργλυκαιμία οφείλεται σε διαταραχή είτε της έκκρισης της ινσουλίνης από το πάγκρεας είτε της δράσης της ινσουλίνης είτε σε συνδυασμό και των δύο. O ρόλος της ινσουλίνης είναι να διατηρεί φυσιολογικά τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα. Όταν λοιπόν το πάγκρεας αδυνατεί να παράξει αρκετή ινσουλίνη ή όταν υπάρχει αρκετή ινσουλίνη αλλά δεν μπορεί να δράσει αποτελεσματικά, η γλυκόζη δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί φυσιολογικά από τα κύτταρα του οργανισμού μας με αποτέλεσμα τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα συνεχώς να αυξάνονται (υπεργλυκαιμία).
Διαβήτης κύησης
Ο διαβήτης κύησης εμφανίζεται για πρώτη φορά στην εγκυμοσύνη, κυρίως στο 2ο τρίμηνο, και χαρακτηρίζεται συνήθως από αντίσταση στην ινσουλίνη, λόγω των ορμονών που παράγει ο πλακούντας και οι οποίες δυσχεραίνουν την αποτελεσματική δράση της ινσουλίνης. Οι γυναίκες μπορούν να αναπτύξουν διαβήτη κύησης ανεξάρτητα από το εάν είχαν ή όχι διαβήτη πριν την εγκυμοσύνη. Υπολογίζεται περίπου πως πάνω από το 25% των εγκύων πάσχουν από διαβήτη κύησης. Ο διαβήτης κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία των εγκύων, όπως για παράδειγμα είναι πιθανότερο να εμφανίσουν αυξημένα επίπεδα αρτηριακής πίεσης, μια κατάσταση που ονομάζεται προεκλαμψία, να υποβληθούν σε καισαρική και να γεννήσουν μεγαλύτερου βάρους από το φυσιολογικό νεογνά, κάτι που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο των επιπλοκών κατά τη διάρκεια του τοκετού. Εάν και ο διαβήτης κύησης συνήθως εξαφανίζεται μετά την εγκυμοσύνη, οι γυναίκες αυτές κινδυνεύουν περισσότερο να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2 στα επόμενα χρόνια της ζωής τους.
Τι είναι ο προδιαβήτης;
Ο προδιαβήτης είναι ένα αρχικό προειδοποιητικό σημάδι που προηγείται σχεδόν πάντα της διάγνωσης του διαβήτη τύπου 2. Χαρακτηρίζεται από αυξημένα επίπεδα σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα, είτε σε νηστεία είτε μετά την λήψη τροφής, αλλά όχι σε επίπεδα που να πληρούν τα κριτήρια διάγνωσης διαβήτη τύπου 2. Τα άτομα με προδιαβήτη συνήθως δεν έχουν κανένα σύμπτωμα, οπότε ο προδιαβήτης ανακαλύπτεται μόνο εάν ο γιατρός ελέγξει τη γλυκόζη στο αίμα. Ο προδιαβήτης διαγιγνώσκεται εάν η μέτρηση της γλυκόζης στο αίμα είναι 100-125mg/dL μετά από νηστεία για τουλάχιστον 8 ώρες (το φυσιολογικό εύρος είναι μικρότερο από 100).
Εάν τα τελευταία καιρό παίρνετε βάρος, εμφανίζετε βουλιμικές τάσεις μέσα στην ημέρα με φαινόμενα υπογλυκαιμίας και έντονη ανάγκη για γλυκό, τότε καλό θα ήταν να απευθυνθείτε στους ειδικούς προκειμένου να διερευνήσετε την ύπαρξη ή όχι προδιαβήτη. Οι μεταγευματικές υπογλυκαιμίες είναι συχνό φαινόμενο στον προδιαβήτη ή και στα πρώτα στάδια του διαβήτη τύπου 2. Ο προδιαβήτης είναι συχνά αναστρέψιμος. Η σωστή διατροφή είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία για τον προδιαβήτη και εκεί θα πρέπει να εστιάσετε, πάντα με την καθοδήγηση των ειδικών.
Ποια είναι τα συμπτώματα του διαβήτη;
Τα συχνότερα συμπτώματα του διαβήτη είναι:
- η πολυουρία (ειδικότερα κατά τις βραδινές ώρες)
- η πολυφαγία
- η πολυδιψία
- η ακούσια απώλεια βάρους.
Άλλα συμπτώματα που μπορεί να παρατηρηθούν είναι επίσης:
- η θολή όραση
- η κόπωση
- το ξηρό δέρμα
- η δυσκολία επούλωσης πληγών
- η αυξημένη συχνότητα λοιμώξεων
Τα παραπάνω συμπτώματα σε σχέση με τον διαβήτη κύησης αργούν να εκδηλωθούν και συνήθως είναι δύσκολο να αναγνωριστούν.
Τι απαγορεύεται στο διαβήτη κύησης
Στην περίπτωση που πάσχετε από διαβήτη κύησης είναι καλό να αποοφεύγετε τα παρακάτω τρόφιμα ή ποτά:
- Τηγανητά φαγητά ή φαγητά πλούσια σε κορεσμένα ή τρανς λιπαρά (π.χ. αλλαντικά, αρτοσκευάσματα, πατατάκια, μπισκότα)
- Φαγητά πλούσια σε αλάτι (π.χ. ψωμί, αλμυρά τυριά, παστά, καπνιστά τρόφιμα, ελιές, σάλτσες ή ζωμοί λαχανικών)
- Γλυκά
- Ποτά ή αναψυκτικά με πρόσθετη ζάχαρη (π.χ. σόδα, τυποποιημένοι χυμοί φρούτων)
Βασικές Συμβουλές πρόληψης ενάντια στον προδιαβήτη
1. Βελτιώστε τη διατροφή σας
Αντικαταστήστε τους υδατάνθρακες με προϊόντα ολικής άλεσης
Σύμφωνα με μελέτες, μια διατροφή πλούσια σε δημητριακά ολικής άλεσης προστατεύει από τον διαβήτη, ενώ μια διατροφή πλούσια σε επεξεργασμένους υδατάνθρακες αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισής του.
Πολύ συνοπτικά, τα οφέλη των προϊόντων ολικής άλεσης οφείλονται στο γεγονός ότι οι φυτικές ίνες μαζί με όλα τα υπόλοιπα συστατικά που συνυπάρχουν σε αυτά τα τρόφιμα δυσχεραίνουν τη διάσπαση του αμύλου σε γλυκόζη από τα πεπτικά ένζυμα, επιβραδύνοντας και μειώνοντας ως εκ τούτου την αύξηση του ζαχάρου και της ινσουλίνης (χαμηλός γλυκαιμικός δείκτης) στο αίμα.
Αντικαταστήστε τα ζαχαρούχα ροφήματα και ποτά με νερό, καφέ ή τσάι
Τα ζαχαρούχα ποτά (π.χ. αναψυκτικά) έχουν υψηλό γλυκαιμικό δείκτη και σχετίζονται με τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2. Οι αιτίες σύμφωνα με μελέτες είναι τόσο η προσθήκη παραπανίσιων κιλών στην οποία οδηγούν, όσο και η συμβολή τους στη δημιουργία χρόνιων φλεγμονών στον οργανισμό, στην αύξηση των τριγλυκεριδίων, στη μείωση της ‘καλής’ χοληστερόλης (HDL) και στην αύξηση της αντίστασης στην ινσουλίνη – όλοι παράγοντες διαβητικού κινδύνου.
Σε ό,τι αφορά τον διαβήτη η κατανάλωση νερού (κυρίως), καφέ και τσαγιού είναι η ασφαλέστερη επιλογή.
Επιλέξτε ‘καλά’ λιπαρά αντί για ‘κακά λιπαρά
Το είδος των λιπαρών στη διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στον διαβήτη. Για την ακρίβεια, τα ‘καλά’ λιπαρά, όπως τα μονοακόρεστα που εμπεριέχονται στο ελαιόλαδο και στους ξηρούς καρπούς μπορούν να προστατεύσουν από τον διαβήτη τύπου 2. Στον αντίποδα, τα τρανς λιπαρά, που περιέχονται σε μαργαρίνες, συσκευασμένα σνακ και σε φαγητά τύπου φαστ φουντ ευνοούν τον διαβήτη.
Περιορίστε το κόκκινο και επεξεργασμένο κρέας και επιλέξτε όσπρια, ξηρούς καρπούς, πουλερικά ή ψάρια. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι η κατανάλωση κόκκινου και κυρίως επεξεργασμένου κρέατος, ακόμη και σε μικρές ποσότητες, αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη. Η αντικατάσταση αυτών των κρεάτων στη διατροφή μας με πιο υγιεινές πρωτεϊνικές πηγές, όπως όσπρια, πουλερικά, ψάρια, ξηρούς καρπούς, ή γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη έως και 35%.
2. Ελέγξτε το βάρος σας
Τα παραπανίσια κιλά είναι η πιο σημαντική αιτία εμφάνισης του διαβήτη τύπου 2. Ένα υπέρβαρο άτομο έχει επταπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσει διαβήτη τύπου 2, ενώ ένα παχύσαρκο άτομο, εικοσαπλάσιες έως σαρανταπλάσιες σε σύγκριση με ένα άτομο φυσιολογικού βάρους. Επίσης, μια απώλεια βάρους της τάξης του 5-10% για ένα άτομο με παραπανίσια κιλά, μπορεί να μειώσει στο μισό τις πιθανότητες εμφάνισης της νόσου. Η σωστή διατροφή είναι ο κυριότερος σύμμαχός σας για να χάσετε το βάρος που χρειάζεται. Φροντίστε δε αυτό να συμβεί πριν μείνετε έγκυες εάν είναι εφικτό.
3. Ασκηθείτε τακτικά
Ο διαβήτης τύπου 2 ‘αγαπάει’ την ακινησία. Αντιθέτως, όταν οι μύες δουλεύουν συχνά και εντατικά βελτιώνεται η ικανότητά τους να χρησιμοποιούν την ινσουλίνη και να απορροφούν τη γλυκόζη. Έτσι καταπονούνται λιγότερο τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη. Σύμφωνα με έρευνες, το ζωηρό περπάτημα μισή ώρα την ημέρα μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη κατά 30%. Για να προσφέρετε στη ρύθμιση του γλυκαιμικού σας δείκτη μπορείτε να βγαίνετε για έναν σύντομο περίπατο (περίπου 15’) μετά από κάθε “μεγάλο” γεύμα της ημέρας.
4. Κόψτε το κάπνισμα
Το κάπνισμα σχετίζεται με πληθώρα προβλημάτων υγείας, μεταξύ των οποίων και διαβήτη. Οι καπνιστές έχουν περίπου 50% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν διαβήτη από τους μη καπνιστές, ενώ αυτοί οι βαρείς καπνιστές έχουν ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο. Το κάπνισμα στην κύηση επιβαρύνει τόσο την λειτουργία του πλακούντα όσο και το έμβρυο, επομένως οι λόγοι να το διακόψετε είναι πολλοί και πολύ σημαντικοί.
Μαίρη Φεντούρη, Μαία
www.mamabee.gr
*Το άρθρο αναδημοσιεύεται σε συνεργασία με το mnbcenter.gr
