Skip to main content

Ο Τουρισμός είναι ένας από τους βασικότερους τομείς υπηρεσιών στην ελληνική οικονομία. Ο τομέας συμβάλλει σημαντικά στο ΑΕΠ, τόσο άμεσα όσο και έμμεσα, καθώς παρουσιάζει συνέργειες με άλλους παραγωγικούς τομείς της Οικονομίας. Από την πλευρά της ζήτησης, οι εισπράξεις από την εισερχόμενη ταξιδιωτική κίνηση αποτελούν κατά μέσο όρο το 7,6% του ΑΕΠ, ενώ το ποσοστό αυτό παρουσιάζει ανοδική πορεία τα τελευταία έτη (με εξαίρεση την περίοδο της πανδημίας), φθάνοντας στο 9,1% του ΑΕΠ το 2023.

Από την πλευρά της προσφοράς, το μερίδιο των αντιπροσωπευτικών για την τουριστική δραστηριότητα κλάδων των καταλυμάτων και των υπηρεσιών εστίασης στη συνολική ακαθάριστη προστιθέμενη αξία ανέρχεται στο 6,3% κατά μέσο όρο, ενώ ενισχύεται περαιτέρω τα τελευταία χρόνια φθάνοντας στο 7,1% το 2023. Η συμβολή των κλάδων στη συνολική απασχόληση είναι επίσης σημαντική, καθώς αντιπροσωπεύουν μερίδιο 9,1% κατά μέσο όρο. Η συμβολή του Τουρισμού εκτιμάται σε ακόμη υψηλότερο επίπεδο, αν συνυπολογιστούν και οι έμμεσες επιδράσεις που έχει σε άλλους συγγενείς τομείς δραστηριότητας.

Έτσι, η συνολική συνεισφορά του Τουρισμού για το 2023 εκτιμάται στο 19,2% του ΑΕΠ και στο 19,4% της απασχόλησης, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Τουρισμού και Ταξιδίων (WTTC).

Τα τελευταία χρόνια μετά την πανδημία, οι αφίξεις τουριστών και τα έσοδα από τουριστικές υπηρεσίες παρουσίασαν σημαντική άνοδο. Οι συνολικές αφίξεις (συμπεριλαμβανομένων αυτών από κρουαζιέρα) έφθασαν το 2023 σε ύψος ρεκόρ, ξεπερνώντας τα 36 εκατομμύρια. Η ανοδική πορεία συνεχίζεται και το 2024. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία, προβλέπεται  νέο ρεκόρ αφίξεων και τουριστικών εσόδων: Για την περίοδο Ιανουαρίου-Νοεμβρίου 2024, οι ταξιδιωτικές εισπράξεις (περίπου 21 δισεκ. ευρώ) έχουν ήδη ξεπεράσει τις αντίστοιχες του 2023.

H σημαντική ανάπτυξη του τουριστικού τομέα της Ελλάδος έχει αναδείξει τη χώρα σε έναν από τους βασικούς τουριστικούς προορισμούς της ευρωπαϊκής αλλά και της παγκόσμιας αγοράς.

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα το 2022 καταλαμβάνει την 8η θέση ως προς τον αριθμό των διεθνών αφίξεων μεταξύ 50 τουριστικών χωρών.  Επιπλέον, η διαδικτυακή φήμη της Ελλάδας ως ταξιδιωτικού προορισμού την κατατάσσει σε μια από τις υψηλότερες θέσεις στην Ευρώπη.  Τέλος, η Ελλάδα συγκαταλέγεται στους 10 κορυφαίους ευρωπαϊκούς προορισμούς που σκοπεύουν να επισκεφθούν οι ταξιδιώτες φέτος τον χειμώνα.

Παρά τις εξαιρετικές επιδόσεις, το τουριστικό προϊόν στην Ελλάδα εμφανίζει διαρθρωτικές αδυναμίες καθώς παρουσιάζει:

–              έντονη εποχικότητα,

–              συγκέντρωση σε συγκεκριμένες περιοχές και

–              απευθύνεται κυρίως σε επιλεγμένες ευρωπαϊκές αγορές. Πιο αναλυτικά:

1) Η τουριστική ζήτηση στην Ελλάδα εμφανίζει έντονη εποχικότητα, με το 55% των αφίξεων να καταγράφεται το γ΄ τρίμηνο και το 25% το β΄ τρίμηνο κάθε έτους. Έτσι, περίπου το 80% της τουριστικής κίνησης πραγματοποιείται τους θερινούς μήνες, ακολουθώντας το στερεότυπο της Ελλάδας ως προορισμού για θαλάσσιες διακοπές. Επιπλέον, δεν παρατηρούνται μεταβολές στην εποχική κατανομή τα τελευταία έτη καθώς τα εποχικά μερίδια διατηρούνται σταθερά, καταδεικνύοντας ότι η Ελλάδα δεν έχει ξεφύγει από το συγκεκριμένο τουριστικό πρότυπο.

2) Η ζήτηση για το τουριστικό προϊόν της Ελλάδος συγκεντρώνεται σε τέσσερις περιφέρειες: στα νησιά του Νοτίου Αιγαίου, στην Κρήτη, στην Αττική και στα νησιά του Ιονίου. Αυτές οι περιοχές συγκεντρώνουν πάνω από το 75% των συνολικών εσόδων και το 60% των αφίξεων, με τα ποσοστά να αυξάνονται διαχρονικά, φθάνοντας στο 83% των εσόδων και στο 66% των αφίξεων το 2023. Η κυρίαρχη τουριστική εικόνα της Ελλάδας παραμένει αυτή ενός προορισμού για θαλάσσιες διακοπές, με τις τρεις από τις τέσσερις περιοχές να είναι δημοφιλείς θερινοί προορισμοί.

3) Η ζήτηση για το ελληνικό τουριστικό προϊόν προέρχεται κυρίως από την Ευρώπη, με το μερίδιο των τουριστών από την Ευρωπαϊκή Ένωση να αυξάνεται από 43,2% το 2013 σε 54,4% το 2023.  Οι κύριες αγορές προέλευσης επισκεπτών είναι η Γαλλία, η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ιταλία, με το μερίδιό τους να αυξάνεται από 33% το 2013 σε 40% το 2023. Παράλληλα, παρατηρείται αύξηση στις επισκέψεις από γειτονικές χώρες όπως η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Τουρκία, ιδίως μετά την απλοποίηση της έκδοσης βίζας για ορισμένες χώρες.

Πολιτικές που στοχεύουν στην άμβλυνση των παραπάνω αδυναμιών του τομέα περιλαμβάνουν:

1) Για την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου: τη δημιουργία  διαφοροποιημένων τουριστικών προϊόντων που θα επικεντρώνονται σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού, όπως ο χειμερινός, ο πολιτιστικός, ο θρησκευτικός, ο ιατρικός, ο εκπαιδευτικός, ο συνεδριακός και ο τουρισμός ευεξίας.

2) Για την γεωγραφική διαφοροποίηση του προϊόντος: την ανάδειξη νέων προορισμών, με βάση τα συγκριτικά πλεονεκτήματα των λιγότερο προβεβλημένων περιοχών, δίνοντας έμφαση και σε πολιτιστικά χαρακτηριστικά.

3) Για το άνοιγμα σε νέες αγορές: την υιοθέτηση στοχευμένων πολιτικών μάρκετινγκ, προκειμένου να προσεγγιστούν οι αγορές με εξειδικευμένες διαφημιστικές καμπάνιες. Στο πλαίσιο αυτό, σημαντική θεωρείται η προσέλκυση ταξιδιωτών με υψηλότερο εισοδηματικό προφίλ μέσω της διείσδυσης σε χώρες με υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης.

Βασικοί στόχοι για την περαιτέρω ανάπτυξη του τουρισμού είναι η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας τιμών σε σύγκριση με τους κυριότερους ανταγωνιστικούς προορισμούς, η αναβάθμιση των υποδομών, καθώς και η υλοποίηση επενδύσεων για τον εκσυγχρονισμό των καταλυμάτων.

Οι μέθοδοι που εφαρμόζονται για την επίτευξη όλων των παραπάνω στόχων πρέπει 

να αξιοποιούν τα σύγχρονα εργαλεία πληροφορικής και επικοινωνιών, καθώς και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ώστε η εμπειρία του επισκέπτη να αναβαθμιστεί και να του παρέχεται πληρέστερη ενημέρωση κατά την προετοιμασία του ταξιδιού του.

Τέλος, η επίτευξη αυτών των στόχων θα πρέπει να συμβαδίζει με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και να λαμβάνει υπόψη την αντιμετώπιση των επιπτώσεων από την υπερβολική τουριστική πίεση σε συγκεκριμένες περιοχές που πλήττονται από αυτό το φαινόμενο.

(*) Άρθρο του κ. Γιάννη Στουρνάρα στο τεύχος Ιανουαρίου του περιοδικού ΧΡΗΜΑ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ.
Ο κ. Γιάννης Στουρνάρας είναι διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος.

ΠΗΓΗ: money-tourism.gr